Ağızlar, bir dilin yaşadığı değişimlerin en belirgin örnekleridir ve geçmişin izlerini taşır. Türkiye Türkçesi ağızları, ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz varlığı açısından değerlendirildiğinde, dilin eski ve yeni biçimlerinin izlerini korur. Eskicil unsurların tespit edilmesinde mukayese yöntemleri kullanılır.
Bucak ağzındaki Eski Türkçeden günümüze çok az değişiklik göstermiş kelimeleri incelemektedir. Araştırmada Celal Eryiğit, Bucak Ağzında Eskicil Kelimeler adlı çalışmasında, çeşitli sözlüklerden yararlanarak eskinin izlerini taşıyan kelimeleri belirlemiştir.
Bucak Ağzında Tespit Edilen Eskicil Sözler
Burdur'un Bucak ilçesinin ağzından derlenen bazı eski kelimeler ve anlamları şunlardır:
- ā- ~ āmaş-: "Yükselmek, yukarı çıkmak" anlamında kullanılır.
- adakla-: "Küçük çocuk yeni yürümeye başlamak" anlamındadır.
- aga: "Ağabey, büyük erkek kardeş" anlamında kullanılır.
- alan (< alaŋ): "Geniş düzlük" anlamındadır.
- āna(n)- (< aġna-): "Hayvanların toprakta yatıp yuvarlanması" anlamında kullanılır.
- aŋız: "Ekin biçildikten sonra tarlada kalan sap kısmı" anlamında kullanılır.
- angabak (< ınġa): "Ahmak, sersem, akılsız" anlamındadır.
- apapbak (< appak): "Bembeyaz" anlamında kullanılır.
- ardıl- (< artıl-): "Yaslanmak, dayanmak" anlamındadır.
- arık: "Tarlada bahçeyi sulamak için açılan su yolu" anlamında kullanılır.
- aġulan- (< aġula-): "Zehirlemek" anlamındadır.
- āz ~ aˬız (< aġuz): "Yavrusu olan ineğin ilk sütü" anlamında kullanılır.
- bakanak: "Geviş getiren hayvanların körelmiş tırnakları" anlamındadır.
- balkı-: "Parlamak" anlamındadır.
- ban-: "Yemeği ekmek vb. ile tatmak" anlamındadır.
Eski Türkçedeki anlamların genel olarak Bucak ağzında korunduğu, kelime başındaki ses değişimlerinin ve ses özelliklerinin yörede sürdüğü belirlendi. Örneğin, "b" ünsüzü korunmuş, bazı kelimelerde "b" > "p" ve "k" > "g" değişimleri görülmüştür. Ayrıca, t > d değişiklikleri ve ŋ ünsüzü de korunmuştur.
İki kelime deyim özelliği taşırken, ünlü daralması ve yuvarlaklaşma örnekleri de gözlemlenmiştir.
