1. Turist Harcamalarının Başlangıç Büyüklüğü
Turistlerin harcamalarının başlangıç büyüklüğü, çarpan etkisinin temelini oluşturur. Turistler, harcamalarını doğrudan otel ve restoran gibi birincil işletmelerde yapabileceği gibi, yerel halkın kültürünü yansıtan özgün lezzetleri ve zanaat ürünlerini de tercih edebilirler. Bu tür harcamalar, düşük ithalat ve yüksek katma değer yaratır, böylece yerel ekonomiye daha büyük bir katkı sağlar.
2. Destinasyonun Turistik Mal ve Hizmet Sağlama Kapasitesi
Bir destinasyonun turistik mal ve hizmet sağlama kapasitesi, çarpan etkisini doğrudan etkiler. Eğer destinasyon, turistlerin ihtiyaçlarını karşılayamıyorsa, bu durumda arz yetersizliği ortaya çıkar. Bu durum, yerel enflasyon ve ithalat artışına yol açarak, çarpan etkisini azaltır. Turist ihtiyaçlarının yerel endüstri tarafından karşılanması ise çarpan etkisini artırır.
3. Yerel Ekonominin Büyüklüğü
Yerel ekonominin büyüklüğü, çarpan etkisinin önemli belirleyicilerindendir. Büyük bir endüstriyel yapıya sahip yerel ekonomiler, turistlerin ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetleri kendi iç kaynaklarından sağlayabilir. Bu durum, çarpan etkisinin yüksek olmasını sağlar. Küçük yerel ekonomilerde ise ihtiyaçların dışarıdan karşılanması gerektiğinden çarpan etkisi düşük olur.
4. İlk Harcamanın Yarattığı Katma Değer
Turistlerin ilk harcamalarının yerliler için gelire dönüştürülmesi, çarpan etkisinin büyüklüğünü belirler. Örneğin, otellerde oda kahvaltı gibi harcamalar, büyük ölçüde işletmede kalır ve işletmeler bu gelirin bir kısmını yerel mal ve hizmet alımında kullanır. Bu durum, turizmin yüksek çarpan etkisini ortaya çıkarır.
5. Turizmin Diğer Sektörlerle Bağlantıları
Turizmin diğer sektörlerle olan bağlantıları da çarpan etkisini artırır. Yerel endüstrinin, turist taleplerini karşılayacak şekilde mal ve hizmet üretimini artırması, harcamalardaki sızıntıları azaltır ve çarpan etkisini güçlendirir. Turizm sektörünün, tarım, sanayi ve hizmetler gibi diğer sektörlerle güçlü bağlantılara sahip olması, ekonomide geniş bir yansımaya yol açar.
